Samouczek Finale 6: dodawanie oznaczeń (artykulacje, ekspresje itd.)

Po wprowadzeniu wszystkich nut należy rozpocząć dodawanie oznaczeń, w tym oznaczeń tempa, dynamiki, artykulacji itp. Finale posiada trzy narzędzia przeznaczone do dodawania tego typu oznaczeń: ikonę narzędzia Artykulacje , ikonę narzędzia Ekspresja i ikonę narzędzia Autokształty . Pod koniec tego samouczka będziesz wiedzieć, które narzędzie wybrać dla każdego typu oznaczenia, jak używać skrótów klawiaturowych, aby szybko je wprowadzać oraz jak szybko kopiować oznaczenia z jednego taktu do drugiego.

Dodawanie oznaczeń tempa i dynamiki

Używanie narzędzia Ekspresja do dodawania oznaczeń przypisanych do taktu

W Finale oznaczenia, które pojawiają się jako tekst, takie jak oznaczenia dynamiki i tempa, są zwykle wyrażeniami dodawanymi za pomocą narzędzia Ekspresja.

W tej lekcji dowiesz się, jak

1. Wpisać oznaczenia tempa
2. Wpisać oznaczenia dynamiczne
3. Rozmieścić ekspresje

Aby rozpocząć w tym momencie, otwórz dokument samouczka Tutorial 6.MUSX.

Definiowanie i dodawanie oznaczenia tempa

W tej partyturze musimy umieścić oznaczenie tempa „Flowing” nad pierwszym taktem górnej pięciolinii, ze wskazaniem tempa 80 uderzeń na minutę. Finale zawiera kategorię ekspresji specjalnie dostosowanych do oznaczeń tempa i metronomu. Dodamy nasze własne niestandardowe oznaczenie tempa do tej kategorii, aby automatycznie wyglądało jak standardowe oznaczenie tempa, wymagając jak najmniejszej ilości edycji. Przypiszemy również liczbę uderzeń na minutę do oznaczenia, aby zmienić tempo odtwarzania naszego dokumentu.

Aby dodać oznaczenie tempa

1. Wybierz narzędzie Ekspresje
2. Kliknij dwukrotnie przedtakt w linii wokalu. Zostanie wyświetlone okno dialogowe Wybór ekspresji.
3. Kliknij Oznaczenia tempa. W tym momencie można wybrać jedno z istniejących oznaczeń tempa i dodać je do partytury. Finale ułatwia jednak utworzenie dokładnie takiego oznaczenia, jakiego potrzebujesz.
4. Kliknij przycisk na dole Utwórz oznaczenie tempa.
5. Wpisz „Flowingly” w polu tekst. Teraz zdefiniujmy efekt odtwarzania.
6. Kliknij zakładkę Odtwarzanie.
7. Wybierz Typ > Tempo. „Ćwierćnuta” powinna pojawić się w menu po prawej stronie.
8. Wpisz „80” w polu Ustaw do wartości.
9. Kliknij OK.
10. Kliknij przycisk na dole Przypisz. „Flowingly” pojawi się na początku najwyższej pięciolinii. Oczywiście oznaczenia tempa mają zastosowanie do wszystkich pięciolinii (ponieważ kompozytorzy zazwyczaj wolą, aby wszystkie instrumenty grały w tym samym tempie), ale powszechną praktyką jest umieszczanie oznaczenia tempa tylko nad górną pięciolinią w partyturze dyrygenta. Na szczęście kategoria Oznaczenia tempa jest już zdefiniowana, aby to zrobić, a także umieścić oznaczenie nad pięciolinią w każdym pojedynczym głosie. (Porozmawiamy o głosach w samouczku 7.) Ekspresje przypisane do pięciolini, które mają zastosowanie do wszystkich instrumentów partytury (oznaczenia tempa, zmiany tempa i znaki rewizyjne) są częścią definicji kategorii. Więcej szczegółów na temat kategorii ekspresji można znaleźć w oknie dialogowym Projektant kategorii.

Dodawanie oznaczeń dynamiki

Oznaczenia dynamiki wskazują siłę/głośność nuty wykonywanej przez jednego instrumentalistę, dlatego też (w przeciwieństwie do oznaczeń tempa), każde z nich jest niezależnie przypisane do konkretnej pięciolinii (choć można przypisać wiele dynamik jednocześnie). Przypiszmy dynamikę do trzech pięciolinii naszych instrumentów.

Aby dodać oznaczenia dynamiki

1. Kliknij dwukrotnie przedtakt w linii wokalu
2. Kliknij Dynamika.
3. Wybierz oznaczenie piano .
4. Kliknij strzałkę obok Przypisz  .
5. Wybierz Przypisz do pięciolinii.
6. Zaznacz pięciolinie Głos, Fortepian (Pięciolinia 1), i  Gitara.
7. Kliknij OK. Oznaczenie  pojawia się pod trzema pięcioliniami. Zauważ, że oznaczenie pod pięciolinią wokalną koliduje z tekstem. Naprawimy to w następnej sekcji.

Rozmieszczenie ekspresji

Zgodnie z tradycją dynamika wokalu powinna znajdować się nad pięciolinią, a nie pod nią (aby nie zakłócać tekstu), a dynamika gitary i fortepianu powinna znajdować się pod pierwszym pełnym taktem. Przenieśmy je teraz.

<h2 id="anchor-5"Aby przemieścić ekspresję

1. Kliknij stronę, aby usunąć zaznaczenie z właśnie dodanych ekspresji. Następnie kliknij uchwyt przy dynamice na pięciolinii wokalu.
   
   Uchwyty
   Podczas dodawania ekspresji, artykulacji i innych oznaczeń obok oznaczeń wyświetlane są uchwyty. Uchwyty pojawiają się, gdy narzędzie do wprowadzania danego oznaczenia jest aktywne i mogą być używane do edycji i przenoszenia tych oznaczeń.
   
2. Przeciągnij go nad pięciolinię.
3. Teraz przesuń dynamikę fortepianu w prawo, pod pierwszy takt. (W nutach fortepianowych oznaczenia dynamiki pojawiają się zwykle pomiędzy pięciolinią prawej i lewej ręki)

Wskazówka: Do przesuwania ekspresji można także używać klawiszy strzałek na klawiaturze. Daje to znacznie większą kontrolę nad wprowadzaniem bardzo subtelnych zmian w rozmieszczeniu.

Podpowiedź: Przerywana niebieska linia wskazuje, do którego taktu dołączona jest ekspresja. Upewnij się, że linia jest zakotwiczona w odpowiednim takcie, aby zapewnić odpowiednie odstępy i aktualizację podczas edycji nut. Zauważysz, że przerywana linia dostosowuje się podczas przesuwania oznaczenia w poziomie. Aby wymusić przymocowanie linii wskaźnika do taktu podczas przeciągania, przytrzymaj klawisz ALT.

Przypisywanie dynamiki do kilku sąsiadujących ze sobą pięciolinii

Możesz przeciągnąć myszką i przyłączyć wiele pięciolinii, aby dodać kilka ekspresji jednocześnie.

Aby dodać wiele ekspresji

1. Przeciągnij-zaznacz 4 miarę 8 taktu, wszystkie pięciolinie.
2. Po zwolnieniu przycisku myszy zostanie otwarte okno dialogowe Wybór ekspresji.
3. Wybierz oznaczenie .
4. Kliknij Przypisz. Nawet jeśli nie wybrano opcji Przypisz do pięciolinii, Finale umieszcza ekspresję na wszystkich pięcioliniach, ponieważ wybrano je przed dodaniem dynamiki.
5. Przeciągnij górne oznaczenie  nad pięciolinię, usuń oznaczenie pod pięciolinią lewej ręki i przeciągnij oznaczenie w pięciolinii klarnetu w prawo, aż znajdzie się pod pierwszą miarą taktu 8.

---

Dodawanie artykulacji

Używanie narzędzia artykulacji do dodawania staccato, akcentów, tenuto i innych oznaczeń dołączonych do nut.

Artykulacje informują wykonawcę, jak wykonywać poszczególne nuty i zwykle pojawiają się jako małe znaki graficzne bezpośrednio nad lub pod nutą. W Finale te oznaczenia są dołączane do nut i dodawane za pomocą narzędzia artykulacji.

W tej lekcji dowiesz się, jak:

1. Dodać pojedyncze artykulacje
2. Zastosować artykulację do kilku nut jednocześnie

Aby rozpocząć w tym momencie, otwórz dokument samouczka Tutorial 6a.MUSX.

Pojedyncze dodawanie artykulacji

Pozycjonowanie artykulacji jest ustalone na główce nuty lub lasce, gdy nuty poruszają się w poziomie i może przesuwać się powyżej/poniżej pięciolinii odpowiednio do zmiany wysokości dźwięku. Dodajmy artykulację tenuto do pierwszej ćwierćnuty z kropką w części wokalnej.

Aby dodać artykulację

1. Wybierz narzędzie Artykulacje
2. Kliknij na nucie G w 1 takcie, najwyższej pięciolinii. Pojawi się okno Wybór artykulacji.
3. Kliknij dwukrotnie oznaczenie tenuto (pozioma kreska)(slot 7).

Dodawanie artykulacji do wielu nut

Podobnie jak narzędzie Ekspresje, narzędzie Artykulacje umożliwia przeciągnięcie i zaznaczenie myszką kilku nut lub taktów i zastosowanie tej samej artykulacji jednocześnie.

Aby zastosować artykulację do kilku nut jednocześnie

1. Przeciągnij i zaznacz miary 3 i 4 w takcie 3, górna pięciolinia.
2. Kliknij przycisk Wybierz.
3. Kliknij dwukrotnie oznaczenie tenuto „_” (slot 3).
4. Kliknij OK.

---

Dodawanie łuków, oznaczeń graf. < i > oraz innych kształtów

Dodawanie autokształtów dla frazowania, techniki, crescend i decrescend.

Graficzne oznaczenia < i >, tryle, łuki i oznaczenia pedału to jedne z wielu figur muzycznych, które pojawiają się jako kształty, które należy dostosować do każdego wystąpienia w oparciu o odpowiednie nuty. Narzędzie Autokształty programu Finale umożliwia łatwe dodawanie tych oznaczeń i dostosowywanie ich jednym kliknięciem myszy.

W tej lekcji dowiesz się, jak

1. Dodać łuki
2. Dodać < i > (cresc. i decresc.)
3. Dodać pedalizację fortepianową

Aby rozpocząć w tym momencie, otwórz dokument samouczka Tutorial 6b.MUSX.

Dodawanie łuków

Użyj narzędzia Łuk na palecie autokształtów, aby dodać łuki. (Narzędzie Łuk wygląda identycznie jak narzędzie Autokształty).

Aby dodać łuk legato

1. kliknij ikonę narzędzia Autokształty .
2. Wybierz łuk Legato   (na palecie Autokształty).
3. Kliknij dwukrotnie pierwszą nutę (D) w takcie 9, górna pięciolinia. Legato rozciąga się do następnej nuty.
4. Dodaj pozostałe łuki w taktach 9 i 11 (jak pokazano tutaj).

Techniki edycji łuków:

• Aby edytować łuk, użyj pięciu diamentowych uchwytów edycji
• Aby rozciągnąć łuk na wiele nut, kliknij dwukrotnie pierwszą nutę i przeciągnij do ostatniej. Zwolnij przycisk myszy, gdy ostatnia nuta zostanie podświetlona.
• Aby usunąć łuk, wybierz jego uchwyt i naciśnij DELETE.

Wskazówka: Łuki, które nie były edytowane ręcznie, automatycznie dostosowują się, aby uniknąć kolizji z nutami. Po ręcznym dostosowaniu łuku, jego właściwości Łuk engraver’a zostają utracone.

Dodawanie < i >

Graficzne oznaczenia < i > służą do wskazywania crescendo lub decrescendo i są dodawane za pomocą narzędzia Crescendo lub Decrescendo na palecie Autokształtów.

Aby dodać < i >

1. Aby ułatwić edycję, wybierz Widok > Widok przewijany.
2. Z palety Autokształtów wybierz narzędzie Crescendo  .
3. Kliknij dwukrotnie 1 miarę, takt 7, pomiędzy pięcioliniami fortepianu i przeciągnij do oznaczenia .
4. Powtórz, aby wprowadzić crescendo w tych samych taktach powyżej linii wokalnej. Użyj diamentowych uchwytów, aby utworzyć szersze lub węższe crescendo.

Dodawanie oznaczeń pedalizacji fortepianowej

Oprócz typowych oznaczeń, takich jak łuki i <,>, narzędzie Autokształty oferuje wiele innych linii, a także możliwość tworzenia własnych. Korzystając z narzędzia Linia użytkownika, możemy łatwo dodać oznaczenia pedałów fortepianu.

Aby dodać oznaczenia pedału fortepianu

1. Wybierz Widok > Widok strony
2. Wciśnij i trzymaj CTRL, kliknij ikonę Linia użytkownika .
3. Wybierz żądaną linię pedału.
4. Kliknij Wybierz.
5. Kliknij dwukrotnie i przeciągnij, aby wprowadzić oznaczenia pod taktami 1-2 fortepianu, jak pokazano poniżej.
6. Przeciągnij wybrane oznaczenia, kliknij prawym przyciskiem myszy jeden z wybranych uchwytów i wybierz opcję Wyrównaj w poziomie. Użyj diamentowych uchwytów, aby dostosować położenie oznaczenia pedału
   

Automatyczne dodawanie łuków dla melizmatów

W tym utworze istnieje wiele dodatkowych łuków wymaganych nad rozszerzeniami słów (melizmatami). Dodanie ich ręcznie może być uciążliwe, ponieważ w drugiej zwrotce wymagane są przerywane łuki. Aby zaoszczędzić czas, dodajmy je automatycznie za pomocą wtyczki Automatyczne łuki w melizmatach.

Aby dodać automatyczne łuki do melizmatów

1. Wybierz narzędzie Zaznaczanie
2. Naciśnij CTRL+A, aby zaznaczyć wszystkie.
3. Wybierz Plug-ins > Słowa > Automatyczne łuki w melizmatach. Finale przeanalizuje partyturę i automatycznie doda łuki. Może istnieć jeden dodatkowy przerywany łuk rozpoczynający się w ósmym takcie i ciągnący się do końca partytury. Usuńmy go.
4. Kliknij dodatkowy przerywany łuk zaczynający się w takcie 8, w górnej pięciolinii i naciśnij DELETE.

---

Skróty: Metanarzędzia i Filtr

Zwiększenie wydajności dzięki skrótom klawiaturowym i filtrowi

Finale zawiera wiele funkcji, które pozwalają na bardziej wydajną pracę. W tym poradniku omówimy kilka z nich.

W tej lekcji dowiesz się, jak

1. Szybko wprowadzać oznaczenia za pomocą metanarzędzi
2. Kopiować i wklejać określone elementy partytury za pomocą filtra Finale

Aby rozpocząć w tym momencie, otwórz dokument samouczka Tutorial 6c.MUSX.

Dodawanie artykulacji przy użyciu Metanarzędzi

Nawet z opcją dodawania wielu artykulacji jednocześnie, przeklikiwanie się przez okna dialogowe wyboru może być czasochłonne. Na szczęście Finale ma wbudowane programowalne skróty klawiaturowe o nazwie Metanarzędzia, które sprawiają, że wprowadzanie oznaczeń jest błyskawiczne.

Okno dialogowe Wybór artykulacji – co robi:

W prawym górnym rogu każdej ramki artykulacji znajduje się litera lub cyfra. Jest to Metanarzędzie dla danej artykulacji. Użyj tych skrótów, aby wprowadzić artykulacje jednym kliknięciem, zamiast wybierać je z listy.

Aby dodać artykulacje za pomocą Metanarzędzi

1. Wybierz narzędzie Artykulacje .
2. Przytrzymaj wciśnięty klawisz E i kliknij na 3 miarę w takcie 10 w górnej pięciolinii.
3. Wciąż przytrzymując E, kliknij 4 miarę. Teraz zastosujmy wiele artykulacji do tych samych taktów w pięciolinii klarnetu.
4. Przytrzymując wciśnięty klawisz E, kliknij i przeciągnij, aby zaznaczyć 3 i 4 miarę w takcie 10 na pięciolinii klarnetu. Znaki tenuto pojawią się na wszystkich dołączonych nutach.

Dodawanie znaków rewizyjnych za pomocą Metanarzędzi

Znaki rewizyjne w Finale jest jednym z najbardziej użytecznych ekspresji, zwłaszcza gdy zostaną dodane za pomocą Metanarzędzi. Rewizje dodane w ten sposób są inteligentne i uporządkowane kolejno, a nawet aktualizowane podczas ich dodawania lub usuwania.

Aby dodać znaki rewizyjne za pomocą Metanarzędzi

1. Wybierz narzędzie Ekspresje .
2. Przytrzymaj wciśnięty klawisz M i kliknij na takt 4 (dowolna pięciolinia).
3. Przytrzymując wciśnięty klawisz M, kliknij takt 9.
4. Przytrzymując wciśnięty klawisz M, kliknij takt 13.

Wskazówka: Za pomocą Metanarzędzi można dodawać inne ekspresje, autokształty i wiele innych elementów. Dodatkowo można zaprogramować metanarzędzia do używania niestandardowych naciśnięć klawiszy.

Korzystanie z filtra

Innym sposobem na przyspieszenie wprowadzania oznaczeń jest kopiowanie ich z jednego taktu do drugiego. Wyobraź sobie, że chcesz mieć te same artykulacje i pedalizacje w takcie 9, które masz już w takcie 1. Opcja filtrowania Finale daje kontrolę nad tym, co jest kopiowane.

Aby skopiować określone elementy partytury za pomocą filtra Finale

1. Wybierz narzędzie Zaznaczanie
2. Wybierz takty 1-3 od pięciolinii Wokalu aż do dolnej pięciolinii fortepianu. (Kliknij takt 1 górnego pięciolinii, a następnie SHIFT kliknij takt 3 w dolnej pięciolinii fortepianu).
3. Wybierz Edycja > Edytuj filtr. Pojawi się okno dialogowe Edytuj filtr.
   
4. Kliknij przycisk na dole Nic, aby wszystko odznaczyć.
5. Zaznacz Artykulacje i Autokształty (przypisane do miar).
6. Kliknij OK.
7. Wciśnij CTRL+C
8. Kliknij takt 9, górna pięciolinia (tak, aby takt został zaznaczony).
9. Wciśnij CTRL+V. Mimo że nuty w tym takcie są inne, Finale poprawnie stosuje oznaczenia tenuto w taktach 9 i 11 oraz dodaje oznaczenia pedału.
10. Nie potrzebujemy oznaczeń pedałów w taktach 9 i 10. Kliknij je i naciśnij DELETE, aby je usunąć.

Wskazówka: Podczas wprowadzania oznaczeń można użyć poszczególnych narzędzi, aby dostosować ich położenie na stronie. Możesz jednak także użyć narzędzia Zaznaczanie, aby przesunąć dowolne zaznaczenie.

---

Program Finale 27 w polskiej wersji językowej z polskimi materiałami oraz uaktualnienia do Finale 27 można kupić w naszym sklepie internetowym: kliknij tutaj