4.16 Pozycje wiązań nutowych (belek), belkowanie pauz i nuty bez lasek (tylko Sibelius Ultimate).
Belki to grube linie używane do łączenia krótkich nut w grupy. Sibelius automatycznie łączy nuty w grupy, choć czasami może być konieczne samodzielne dostosowanie łączenia.
Można dostosować belkowanie w wielu taktach jednocześnie lub zmieniać je nuta po nucie, włączając w to specjalne notacje, takie jak belkowanie przez pięciolinie.
Zmiana wiązań grupy nut
Sibelius wybiera rozsądne domyślne grupy wiązań dla każdego oznaczenia metrum utworzonego w partyturze, ale w zależności od kontekstu nut użytkownik może preferować inne grupy. Wiązania można zmieniać zarówno dla nowych oznaczeń metrum, jak i dla istniejących fragmentów nut.
- Aby zmienić grupowanie nut dla nowego oznaczenia metrum, wybierz More Options z dolnej części galerii Notations > Common > Time Signature, a następnie w wyświetlonym oknie dialogowym wybierz metrum, którą chcesz utworzyć, i kliknij Beam and Rest Groups (Grupowanie nut i pauz).
- Aby zmienić wiązania nutowe dla istniejących nut, zobacz Resetowanie wiązań nutowych (poniżej).
W obu przypadkach zostanie wyświetlone okno dialogowe z następującymi opcjami:
Wiązania można edytować niezależnie dla różnych wartości nut. Grupy belek są reprezentowane przez liczbę nut w każdej grupie, oddzielonych przecinkami, i muszą sumować się do liczby wymienionej obok pola w kolumnie Total in Bar.
Na przykład, w metrum 4/4 można ustawić grupowanie ósemek jak poniżej:
Podczas edycji grupowania nut dla jednej wartości nutowej, krótsze wartości nutowe często dziedziczą te same grupowania (z wyjątkiem 4/4, gdy ósemki są ustawione na belkowanie w dwóch grupach po cztery, co jest szczególnym przypadkiem – patrz poniżej). Oznacza to, że grupy wiązań ósemek (powiedzmy) 5,2,1 będą tworzyć grupy wiązek szesnastek 10, 4, 2.
Jeśli chcesz, możesz zastąpić to zachowanie, ustawiając inne opcje w oknie dialogowym, a mianowicie Group 16ths (semiquavers) differently (Grupuj szesnastki inaczej) i Group 32nds (demisemiquavers) differently (Grupuj 32-ki inaczej). Ponownie, musisz upewnić się, że grupy sumują się do sumy w Total in Bar. Używając ponownie naszego przykładu 4/4, oto kilka możliwości:
Dla dowolnego metrum o mianowniku większym niż 8 (np. 9/16, 15/32 itd.) najdłuższą wartością nuty, jaką można dostosować, jest wartość nuty reprezentowana przez mianownik (np. w metrum 9/16 nie można dostosować grup wiązań ósemkowych – domyślnie będą one zawsze wiązane parami; w metrum 15/32 nie można również dostosować grup szesnastkowych; będą one zawsze podążać za grupami wiązek ósemkowych).
Primary and secondary beams (główne i drugorzędne wiązania)
Główne wiązanie to belka znajdująca się najdalej od główek nut; wiązanie drugorzędne to dowolne inne belkowanie, np.
Nuty pogrupowane według drugorzędnych wiązań (które będziemy nazywać „podgrupami”) powinny zawsze wskazywać rytm tak wyraźnie, jak to możliwe; osiąga się to poprzez podzielenie podgrup zgodnie z mniejszymi jednostkami taktu. W prostych oznaczeniach metrum podgrupy występują zazwyczaj co dwie ósemki, a w złożonych podgrupy często występują co trzy ósemki. Sibelius obsługuje całą tę złożoność, ale w razie potrzeby umożliwia definiowanie podgrup w oknach dialogowych Beam and Rest Groups oraz Reset Beam Groups.
Aby zdefiniować podgrupy, włącz Subdivide their secondary beams dla 16-stek i 32-ek i wpisz podgrupy oddzielone przecinkami, upewniając się, że sumują się do liczby w Total in Bar. Na przykład, w takcie 6/8 możesz podzielić grupy szesnastek na następujące podgrupy:
Sibelius zezwala tylko na to, aby główne belki były belkami ósemkowymi, tj. pojedynczymi belkami. W niektórych sytuacjach mogą być potrzebne belki szesnastkowe; w takim przypadku należy dodać dodatkową belkę za pomocą linii dostępnej w oknie Notations > Lines > Line-4.6 Linie.
Resetowanie wiązań grup
Aby przegrupować nuty za pomocą wiązań, wystarczy zaznaczyć nuty jako fragment, a następnie wybrać Appearance > Reset > Beam Groups; pojawi się okno dialogowe. Jeśli chcesz zresetować grupowanie nut do domyślnych ustawień programu Sibelius dla dominującego metrum, kliknij przycisk OK bez wprowadzania żadnych zmian. Jeśli chcesz przegrupować nuty zgodnie z własnymi preferencjami, zmień ustawienia w oknie dialogowym (szczegółowe informacje można znaleźć w sekcji Zmiana wiązań grupy nut) i kliknij przycisk OK.
Ustawienia wybrane w oknie dialogowym Appearance > Reset > Beam Groups nie pozostają w partyturze po ich zastosowaniu; jeśli edytujesz wartości nut w taktach, które zresetowałeś, grupowanie wiązań zostanie zresetowane do grup określonych w dominującym metrum. W razie potrzeby można utworzyć nowe metrum z żądanymi grupami belkowania, kliknij Yes, gdy pojawi się pytanie, czy chcesz, aby następujące takty zostały przepisane, a następnie usunąć je po zakończeniu wprowadzania i edycji (tym razem odpowiadając No, gdy pojawi się pytanie, czy chcesz, aby następujące takty zostały przepisane).
Ponowne użycie wiązań grup
Jeśli ustawisz grupowanie wiązań dla metrum (np. 7/8) podczas jego tworzenia, grupowanie to będzie obowiązywać dla wszystkich kolejnych taktów aż do następnej zmiany metrum. Ale inne oznaczenia metrum 7/8 w innym miejscu tej samej partytury niekoniecznie będą miały te same ustawienia wiązań – ustawienie wiązań ma wpływ tylko na to jedno oznaczenie metrum. Jeśli jednak chcesz, aby inne takty 7/8 w tej samej partyturze używały tych samych ustawień grupowania, po prostu skopiuj oznaczenie metrum.
Jeśli chcesz, aby niektóre takty 7/8 używały jednego grupowania nut (np. 2+2+3), a inne używały innego (np. 3+2+2), utwórz dwa oznaczenia metrum 7/8 z różnymi grupowaniami, a następnie skopiuj je do odpowiednich taktów lub fragmentów, wprowadź nuty, a następnie usuń wszelkie zbędne oznaczenia metrum (wybierając opcję No, gdy zostaniesz zapytany, czy chcesz, aby nuty zostały przepisane).
Edycja wiązań grup
Aby dostosować grupowanie nut w poszczególnych miejscach, zamiast ustawiać je w całej partyturze lub we fragmencie, można użyć przycisków na trzecim układzie klawiatury Keypad (skrót F9). Wystarczy wybrać nuty, przednutki lub pauzy, które mają zostać dostosowane, a następnie wybrać odpowiedni przycisk.
Przerywa belkę od poprzedniej nuty
Łączy się z poprzednią i następną nutą
Kończy bieżące wiązanie (tj. przerywa belkę od następnej nuty)
Oddziela nutę od pozostałych po obu stronach
Łączy się z poprzednią nutą za pomocą pojedynczej (głównej) belki.
Wiązania nutowe przez kreski taktowe, podziały systemów i stron
Aby utworzyć belkę do nuty przed poprzednią kreską taktową, wybierz nutę na początku taktu, wybierz trzeci układ klawiatury Keypada (skrót F9) i naciśnij 8 na klawiaturze numerycznej.
Jeśli belka nad kreską taktową wypadnie w miejscu podziału systemu lub strony, Sibelius pozwala na kontynuowanie belki w miejscu podziału, jak w poniższym przykładzie z partii klarnetu basowego w utworze Petrouchka Strawińskiego:
Aby belka była kontynuowana przez kreski taktowe, w tym przez podział systemu lub strony, użyj układu klawiatury Keypada F10, aby ustawić ostatnią nutę na końcu systemu lub strony na Start of beam (skrót 7 na klawiaturze) lub Middle of beam (skrót 8 na klawiaturze), a pierwszą nutę nuty w następnym systemie na Middle of beam (skrót 8 na klawiaturze) lub End of beam (skrót 9 na klawiaturze).
Jeśli konieczne jest dostosowanie kąta belki, należy przesunąć uchwyt najbardziej wysuniętej na prawo laski nuty w grupie przed podziałem, oraz uchwyt laski nuty na najbardziej wysuniętym na prawo końcu belki po podziale. Jeśli nie używasz Optical beam positions (patrz Opcje reguł zapisu nutowego), dostosowanie długości laski nut na początku belki będzie miało również wpływ na nachylenie belki. Jeśli belkowanie przez pięciolinie jest zgrupowana tylko do jednej nuty po podziale, jej belka będzie pozioma.
Belkowanie podziałów nieregularnych
Jeśli podział nieregularny znajduje się pod belką, jest on zazwyczaj łączony z innymi nutami w grupie (chyba że nuty w podziale mają taką samą wartość, co nuty po obu stronach). Można jednak zawsze oddzielać podziały nieregularne od nut po obu stronach, aby rytm był jak najbardziej czytelny.
Opcja Separate tuplets from adjacent notes w oknie dialogowym Beam and Rest Groups, domyślnie wyłączona, kontroluje to zachowanie. Jej efekt można zobaczyć w poniższym przykładzie:
Grupowanie ósemek w 4/4
Domyślnie Sibelius łączy ósemki w czwórki w prostych podwójnych (np. 2/4, 4/4, 2/2) oznaczeniach metrum. Cztery kolejne ósemki, które mieszczą się w podziałach taktowych, zostaną połączone w grupę, ale Sibelius automatycznie rozdzieli grupy ósemek, jeśli rytm w grupie ulegnie zmianie, np.
Jeśli chcesz zmienić to zachowanie, zdefiniuj nowe grupy wiązań (np. ustaw opcję Group 8ths (quavers) na 2,2,2,2 itd.) podczas tworzenia metrum lub po wybraniu opcji Appearance > Reset > Beam Groups w celu zresetowania wiązania istniejącego fragmentu. Ponadto program Sibelius nie stosuje tej reguły, gdy włączona jest opcja Notations > Beams > Over Rests (4.17 Pauzy i nuty bez lasek pod belką (tylko Sibelius Ultimate)).
Pochylone belkowanie accelerando, ritenuto
We współczesnych nutach, dodatkowe „promienie” czasami „rozchodzą się” od pojedynczego promienia, aby wskazać accelerando lub ritenuto, tak jak w tym przypadku:
Aby utworzyć pochyloną belkę, wybierz pierwszą nutę grupy lub podgrupy, przełącz się na trzeci układ klawiatury (skrót F9), a następnie wybierz żądany typ belki accelerando: kliknij przycisk 
(skrót 0) dla belkowania accelerando lub 
(skrót .) dla belkowania ritenuto. Aby Sibelius wyświetlił to belkowanie, wszystkie nuty w grupie (lub podgrupie, zakończone na każdym końcu albo belką, albo belką główną) muszą mieć te same wartości.
Pochylone belkowanie nie są odtwarzane jako accelerando lub ritenuto: jeśli chcesz utworzyć zbliżony efekt do celów odtwarzania, spróbuj użyć zagnieżdżonych podziałów nieregularnych z ukrytymi klamrami – patrz Zagnieżdżone podziały nieregularne.
Ukrywanie belek, chorągiewek
Aby ukryć dowolną belkę, zaznacz ją (nie nutę) i wybierz kolejno opcje Home > Edit > Hide or Show (skrót klawiszowy Control+Shift+H lub Command+Shift+H). Podobnie jak w przypadku innych obiektów, ukryte belki są wyświetlane w kolorze jasnoszarym, jeśli włączona jest opcja View > Invisibles > Hidden Objects (skrót Alt+Shift+H lub Option+Shift+H), to są niewidoczne, jeśli jest ona wyłączona.
W ten sam sposób można również ukrywać chorągiewki, np. na pojedynczych ósemkach: zaznacz chorągiewkę i wybierz Home > Edit > Hide or Show. W przypadku belkowania nut z chorągiewkami (np. ósemka z kropką, po której następuje szesnastka, można nawet ukryć chorągiewkę niezależnie od głównej belki.
Ukrycie, powiedzmy, belki na parze ósemek w rzeczywistości nie zamienia ich w ćwierćnuty – po prostu sprawia, że wyglądają jak ćwierćnuty!
Opcje Engraving Rules
Strona Beams and Stems (Belki i Laski) w sekcji Appearance > House Style > Engraving Rules zawiera wszystkie opcje dotyczące wyglądu i położenia belek.
W międzyczasie opcje w sekcji Beam Appearance nie wymagają wyjaśnień, kontrolując grubość i separację linii belki oraz to, czy grupy belkowanych nut powinny zaczynać się od pauzy.
Być może najbardziej godna uwagi jest opcja French beams, w której laski nut w grupie dotykają tylko najbardziej wewnętrznej belki, jak pokazano poniżej. Ta konwencja jest używana szczególnie w nutach publikowanych we Francji (stąd nazwa).
Chcesz wiedzieć więcej? zapraszamy do zakupu polskiego podręcznika dla programu Sibelius- kliknij tutaj.
Jeśli kupisz program Sibelius lub uaktualnienie dla programu Sibelius, to polski podręcznik dla programu Sibelius otrzymasz za darmo! Program Sibelius oraz polski podręcznik można kupić w naszym sklepie internetowym www.audiofactory.pl