(Tylko Sibelius Ultimate)
Tylko dla zaawansowanych użytkowników
Sibelius zawiera ponad 130 predefiniowanych stylów Arrange, ale jeśli chcesz zdefiniować własne, w tym temacie dowiesz się, jak to zrobić.
Aby tworzyć efektywne style Arrange, należy najpierw zrozumieć, jak działa funkcja Arrange programu Sibelius.
Jak to działa
Algorytm Arrange w Sibeliusie jest złożony, ale zasadniczo polega na dzieleniu wybranych nut na oddzielne monofoniczne „linie nutowe”, z których każda składa się z pojedynczych nut i pauz. Są one następnie rozpisywane między wybranymi pięcioliniami docelowymi, ewentualnie transponowane o oktawy, podwajając inne pięciolinie (unisono lub oktawy) lub używając wielu głosów w razie potrzeby.
Sibelius określa linie nut w następujący sposób:
- Każdy głos na dowolnej pięciolinii, który zawiera jedną lub więcej nut (lub pauzę, lub pauzę całotaktową) jest traktowany jako jedna lub więcej linii nut.
- Jeśli liczba nut w głosie nie jest stała (na przykład, jeśli pasaż tercji następuje po przejściu pojedynczych nut), Sibelius umieszcza górne nuty akordów w większej liczbie linii niż dolne nuty.
- Każda linia nut zawiera również wszystkie inne obiekty dołączone do tej pięciolinii lub głosu, więc wszystkie nuty zachowują wszelkie artykulacje, wiązania, typy główek nut itp. oraz obiekty takie jak tekst i linie.
Te linie nut są następnie rozmieszczane na pięcioliniach docelowych zgodnie z wybranym stylem aranżacji. Style aranżacji określają „grupy instrumentów”, do których zostaną przypisane podobne nuty.
Te ogólne zasady mają zastosowanie:
- Sibelius spróbuje umieścić wszystkie nuty źródłowe na wybranych pięcioliniach, co może skutkować albo wieloma podwojeniami (jeśli jest zbyt mało linii nutowych dla wybranej liczby pięciolinii), albo wieloma pięcioliniami z wieloma głosami (jeśli jest zbyt wiele linii nutowych dla wybranej liczby pięciolinii).
- Sibelius przypisze tylko jedną linię nut do każdej grupy, chyba że istnieje mniej linii niż grup – na przykład, w skrajnym przypadku, jeśli nuty źródłowe składają się z pojedynczej linii monofonicznej, która jest następnie zaaranżowana na pełną orkiestrę, Sibelius nie skomponuje nut do akompaniamentu pojedynczej linii; po prostu podwoi ją na wszystkich pięcioliniach.
- Sibelius dostosowuje wysokość każdej linii nut do wygodnej skali instrumentu docelowego. (Opcjonalnie użytkownik może również określić, że Sibelius powinien „rozciągnąć” nuty źródłowe na określony zakres wysokości – patrz poniżej).
Podczas aranżacji Sibelius sortuje linie nut na cztery podstawowe sposoby, określone przez styl aranżacji:
- Fastest to slowest (Od najszybszych do najwolniejszych): linie nut o najkrótszych średnich wartościach nut są przyznawane pierwszej wymienionej grupie instrumentów, a ostatnia wymieniona grupa otrzymuje linie nut o najdłuższych średnich wartościach nut.
- Highest to lowest (Od najwyższych do najniższych): linie nut o najwyższej średniej wysokości są przyznawane pierwszej grupie instrumentów, itd.
- Busiest (playing the most notes) – Najbardziej zajęty (grający najwięcej nut): linie nut z największą liczbą nut są przyznawane pierwszej wymienionej grupie instrumentów, a linie z najmniejszą liczbą nut ostatniej wymienionej grupie.
- Busiest (playing most of the time) – Najbardziej zajęty (grający przez większość czasu): linie nut, które grają przez najdłuższą część całkowitego czasu trwania materiału źródłowego, są przyznawane pierwszej wymienionej grupie instrumentów itd.
Edytowanie stylów aranżacji
Aby edytować style aranżacji, kliknij przycisk uruchamiania okna dialogowego w grupie Notes > Arrange (pokazany poniżej), aby otworzyć okno dialogowe Edit Arrange Styles:
- Aby edytować istniejący styl, wybierz go z listy rozwijanej i kliknij Edit.
- Aby utworzyć nowy styl, wybierz najbardziej odpowiedni istniejący styl, na którym chcesz oprzeć nowy styl, a następnie kliknij przycisk New.
- Zostanie wyświetlone okno dialogowe:
W górnej części okna dialogowego można edytować nazwę stylu i wpisać odpowiedni opis. W dolnej części okna dialogowego znajduje się lista grup instrumentów, na które Sibelius podzieli nuty.
- Usuń istniejącą grupę instrumentów, wybierając jej nazwę i klikając przycisk Delete (Usuń); zmień kolejność grup, wybierając jedną z nich i klikając przycisk Move Up (Przenieś w górę) lub Move Down (Przenieś w dół).
- Aby dodać nową grupę instrumentów, kliknij przycisk New (Nowy) i wybierz instrumenty, które mają zostać uwzględnione w grupie:
Możesz podejść do tego na różne sposoby; możesz umieścić instrumenty melodyczne (np. wysokie instrumenty dęte drewniane i smyczki) w jednej grupie, a instrumenty wspierające (np. dęte blaszane, rogi i niższe smyczki) w innej.
Możesz także określić, że instrument powinien podwajać instrument wymieniony powyżej w określonym interwale (np. jeśli chcesz, aby flet był podwajany w oktawie przez piccolo lub jeśli chcesz, aby określone instrumenty grały w tercjach).
Jeśli chcesz, aby dwa instrumenty dublowały pojedynczy instrument, na przykład jeśli chcesz, aby twoje flety były dublowane przez piccolo i klarnet, instrumenty byłyby wymienione w polu Instruments in Group (Instrumenty w grupie) w następujący sposób:
Flet – nie ustawiony na dublowanie
Piccolo – dubluje o jedną oktawę w górę
Klarnet – dubluje unisono
Innymi słowy, wiele instrumentów może podwajać ten sam instrument. Instrument, który zostanie zdublowany po włączeniu opcji Podwój instrument powyżej, będzie pierwszym instrumentem powyżej wybranego instrumentu, który nie jest ustawiony na podwojenie innego instrumentu.
Nawet jeśli nie określisz instrumentów, które mają się wzajemnie dublować, mogą się one dublować w dowolny sposób (jeśli linie nutowe zostaną rozmieszczone na większej liczbie pięciolinii).
- Po zakończeniu dodawania instrumentów do grupy kliknij przycisk OK.
- Nadaj grupie nazwę (np. Vln1+Fl), klikając dwukrotnie puste miejsce w kolumnie Name.
Nazwa. - Jeśli chcesz określić zakres wysokości nut, na które Sibelius ma ułożyć nuty dla tej grupy, ustaw opcję dla tej grupy, ustaw opcję Fill range na Yes, a następnie wybierz odpowiednio Min Pitch i Max Pitch. Następnie Sibelius przetransponuje nuty o oktawy, tak aby znalazły się w podanej skali i aby różne instrumenty w grupie wspólnie wypełniły cały zakres.
Fill range jest przydatne, jeśli np. materiałem źródłowym jest utwór fortepianowy, który z konieczności wykorzystuje wąski zakres akordów (zazwyczaj mniej niż jedną dziesiątą w każdej ręce), a nuty mają być grane przez sekcję smyczkową w całym zakresie; lub w celu zapewnienia, że materiał kończy się w określonym zakresie, np. wysokich dętych drewnianych, nawet jeśli instrumenty mogłyby grać na innych wysokościach. - Min Lines określa minimalną liczbę linii nut, które mogą być przypisane do wybranej grupy. Domyślne ustawienie 0 jest zalecane; oznacza to, że grupa nie musi grać przez cały czas.
- Max Lines określa maksymalną liczbę linii nut, które można przypisać do wybranej grupy. Domyślne ustawienie (puste) pozwala na przypisanie dowolnej liczby linii do grupy.
Ustawienie to należy zmienić tylko wtedy, gdy chcemy uzyskać określone efekty, np. ustawienie Max Lines na 1 zmusza wszystkie instrumenty w grupie do podwojenia tego samego materiału. - Max Lines per Staff i Max Voices per Staff kontrolują dystrybucję linii nut pomiędzy instrumentami w grupie. Domyślne ustawienia (odpowiednio 2 i 2) są odpowiednie dla większości rodzajów nut.
Ogólnie rzecz biorąc, Sibelius będzie używał wielu głosów na tej samej pięciolinii tylko wtedy, gdy będzie to konieczne, na przykład jeśli do danej grupy przypisanych jest więcej linii nut niż jest pięciolinii w grupie.
Jeśli Max Lines per Staff jest ustawiona na większą liczbę niż Max Voices, wówczas Sibelius połączy linie nut w akordy w tym samym głosie. (Oczywiście nie ma sensu ustawiać Max Lines per Staff na mniejszą liczbę niż Max Voices). Jeśli chcesz mieć tylko pojedyncze nuty na każdej pięciolinii, ustaw obie te opcje na 1.
Kilka przydatnych ustawień dla tych opcji:
Keyboard Max Lines per Staff = 4, Max Voices = 2
Single woodwind Max Lines per Staff = 1, Max Voices = 1
Double woodwind Max Lines per Staff = 2, Max Voices = 2
Brass Max Lines per Staff = 2, Max Voices = 2
Strings Max Lines per Staff = 2, Max Voices = 2
Singers Max Lines per Staff = 1, Max Voices = 1
- Wszystkie instrumenty w grupie mają przypisane podobne nuty. Sposób, w jaki linie nutowe są przypisywane do grup, jest definiowany przez opcję Which lines go into the first group (Które linie trafiają do pierwszej grupy); na przykład, jeśli opcja ta jest ustawiona na Najwyższe, najwyższe linie trafiają do pierwszej wymienionej grupy, drugie najwyższe do następnej wymienionej grupy itd. Kolejność grup instrumentów można zmienić, klikając przycisk Move Up (Przenieś w górę) lub Move Down (Przenieś w dół). (Więcej informacji na ten temat znajduje się poniżej).
- Po zakończeniu definiowania stylu Arrange kliknij przycisk OK.
Style aranżacji są automatycznie zapisywane w folderze Arrange Styles w folderze danych aplikacji użytkownika, więc jeśli chcesz, możesz udostępnić je innym użytkownikom, po prostu wysyłając im odpowiednie pliki .sar z tego folderu – patrz Pliki edytowalne przez użytkownika.
Jeśli tworzysz style do wykorzystania przez inne osoby, powinieneś uwzględnić wszystkie możliwe odpowiednie instrumenty w każdym stylu (zrobiliśmy to w predefiniowanych stylach). Na przykład, styl aranżacji instrumentów dętych blaszanych powinien zawierać rzadkie instrumenty, takie jak trąbka piccolo i rogi z krąglikami, na wypadek gdyby ktoś inny chciał je zaaranżować.
Które linie należą do pierwszej grupy
Dostarczone style Arrange są odpowiednie dla większości rodzajów aranżacji, ale w przypadku konieczności zdefiniowania własnego, ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób rozmieszczenie linii nut wpływa na wynikową aranżację.
Cztery metody sortowania linii nut – które są określane przez opcję Which lines go into the first group (Które linie trafiają do pierwszej grupy) – prowadzą do bardzo różnych rozkładów nut. Ogólnie rzecz biorąc:
- W przypadku sortowania według wysokości dźwięku (tj. najwyższego –Highest), grupy powinny być rozmieszczone w taki sposób, aby instrumenty w każdej grupie mogły grać w odpowiednim rejestrze, np. pierwsza grupa to instrumenty wysokie (takie jak skrzypce i flety), druga grupa to instrumenty średnie (np. altówki, klarnety, rogi), a trzecia grupa to instrumenty basowe (np. wiolonczele, fagoty, puzony). Sortowanie według wysokości pozwala na konwencjonalne dublowanie w „mieszanej” orkiestracji (np. skrzypce dublowane przez flety i klarnety, altówki dublowane przez oboje, wiolonczele dublowane przez fagoty itp. Zazwyczaj ten rodzaj stylu aranżacji powinien zawierać trzy lub cztery grupy. Style mieszane są zdefiniowane w następujący sposób.
- W przypadku sortowania według szybkości (np. Fastest (Najszybszy) lub Busiest (Najbardziej zajęty), każda grupa powinna zawierać instrumenty zdolne do grania w całym zakresie wysokości, takie jak instrumenty ze standardowych rodzin instrumentów (dęte drewniane, dęte blaszane i smyczkowe). Pozwala to na „blokową” orkiestrację, w której każda rodzina gra określony rodzaj materiału (np. dęte drewniane grają najszybsze nuty, dęte blaszane grają najwolniejsze nuty). Zazwyczaj ten rodzaj stylu aranżacji powinien zawierać dwie lub trzy grupy. Style blokowe są zdefiniowane w następujący sposób, sortując według najszybszego, który jest naszym zalecanym ustawieniem dla orkiestracji blokowej.
- W razie wątpliwości, której metody sortowania użyć, najwyższa (tj. orkiestracja mieszana) generalnie daje najlepsze wyniki domyślne.
Chcesz wiedzieć więcej? zapraszamy do zakupu polskiego podręcznika dla programu Sibelius- kliknij tutaj.
Jeśli kupisz program Sibelius lub uaktualnienie dla programu Sibelius, to polski podręcznik dla programu Sibelius otrzymasz za darmo! Program Sibelius oraz polski podręcznik można kupić w naszym sklepie internetowym www.audiofactory.pl