Oznaczenia tonacji pojawiające się na początku każdego systemu są automatyczne. Są one dostosowywane do bieżącej tonacji, transponowane dla instrumentów transponujących i pomijane w przypadku instrumentów, które zwykle ich nie mają (np. większość instrumentów perkusyjnych).
Jedyne oznaczenia tonacji, które należy określić, to ta na początku utworu oraz wszelkie zmiany tonacji, które występują w nutach.
Tworzenie oznaczeń tonacji
Wybierz Notations > Common > Key Signature (skrót K) i wybierz żądaną tonację durową lub molową.
(Rozróżnienie między tonacjami durowymi i molowymi jest przede wszystkim po to, aby Sibelius wiedział, jak najlepiej przepisać akcydencje wprowadzone z MIDI – na przykład w tonacji a-moll preferuje zapis Dis do Es, podczas gdy w tonacji C-dur preferuje Es do Dis).
Jeśli zaznaczysz, powiedzmy, nutę lub pauzę, a następnie utworzysz oznaczenie tonacji, Sibelius automatycznie umieści ją po wybranym obiekcie.
Jeśli utworzysz zmianę tonacji w środku utworu, Sibelius automatycznie poprzedzi tę zmianę podwójną kreską taktową, którą możesz usunąć, jeśli szczególnie zależy ci na takim rozwiązaniu.
Jeśli chcesz zmienić tonację na kilka taktów, a następnie powrócić do oryginalnej tonacji, po prostu zaznacz takty, w których chcesz, aby nowa tonacja zaczęła obowiązywać przed jej utworzeniem. Sibelius utworzy nowe oznaczenie tonacji na początku zaznaczenia i przywróci oryginalną tonację na jego końcu.
Jeśli chcesz transponować nuty, a także zmienić tonację, użyj zamiast tego opcji Note Input > Note Input > Transpose– 3.11 Transpozycja.
Aby utworzyć oznaczenie tonacji na początku partytury, upewnij się, że nic nie jest zaznaczone, a następnie wybierz Notations > Common > Key Signature, wybierz oznaczenie tonacji i kliknij na początku partytury. Możesz także użyć tej metody, aby utworzyć zmianę tonacji za pomocą myszy w dowolnym miejscu partytury.
Jeśli partytura jest partyturą transponującą, wybierz oznaczenie tonacji w brzmieniu- zostanie ono automatycznie przetransponowane dla instrumentów transponujących.
Przenoszenie i usuwanie zmian oznaczeń tonacji
Zmiany tonacji można przenosić za pomocą myszy lub klawiszy ze strzałkami.
Aby usunąć oznaczenie tonacji na początku partytury, utwórz oznaczenie tonacji Open key/Atonal, C major lub A minor i umieść je nad istniejącym oznaczeniem.
Aby usunąć oznaczenie tonacji w innym miejscu (np. zmianę tonacji), wybierz zmianę tonacji i naciśnij klawisz Delete. Aby usunąć zmianę tonacji, która ma miejsce na początku systemu, usuń zmianę tonacji na końcu poprzedniego systemu.
Cautionary key signatures (przypomnienie o zmianie tonacji)
Jeśli nowa sekcja, utwór lub część partytury rozpoczyna się w nowej tonacji, często chcesz pominąć przypomnienie o zmianie tonacji, które w przeciwnym razie pojawiłoby się na końcu poprzedniego systemu. Najłatwiej jest to zrobić podczas tworzenia oznaczenia tonacji na początku nowej części: wybierz More Options (Więcej opcji) w dolnej części menu Notations > Common > Key Signature, a następnie w wyświetlonym oknie dialogowym wybierz żądane nowe oznaczenie i włącz opcję Hide (Ukryj), a następnie kliknij OK.
Aby ukryć przypomnienie o zmianie tonacji po jej utworzeniu, zaznacz ją i wybierz Home > Edit > Hide or Show (skrót klawiszowy Control+Shift+H lub Command+Shift+H). W obu przypadkach upewnij się, że poprzedni system kończy się podziałem systemu lub strony, w przeciwnym razie, jeśli utwór zostanie przeformatowany, ukryta zmiana tonacji może zakończyć się w połowie systemu i nie będzie jasne, gdzie ona występuje.
Aby uzyskać więcej informacji na temat ukrywania obiektów, Common > Key Signature, a następnie w wyświetlonym oknie dialogowym wybierz żądane nowe oznaczenie i włącz opcję Hide (Ukryj), a następnie kliknij OK. Aby ukryć przypomnienie o zmianie tonacji po jej utworzeniu, zaznacz ją i wybierz Home > Edit > Hide or Show (skrót klawiszowy Control+Shift+H lub Command+Shift+H). W obu przypadkach upewnij się, że poprzedni system kończy się podziałem systemu lub strony, w przeciwnym razie, jeśli utwór zostanie przeformatowany, ukryta zmiana tonacji może zakończyć się w połowie systemu i nie będzie jasne, gdzie ona występuje. Aby uzyskać więcej informacji na temat ukrywania obiektów, 2.10 Ukrywanie obiektów.”>2.10 Ukrywanie obiektów.
Open key/Atonal
Niektóre partytury transponujące, które pozornie są w tonacji C-dur, nie mają również oznaczeń tonacji w instrumentach transponujących. Kompozytor pominął wszystkie oznaczenia tonacji, ponieważ tonacja zmienia się zbyt często, nuty są w skali lub trybie innym niż dur lub moll (jedyne dwie skale, dla których przeznaczone są oznaczenia tonacji) lub nuty nie mają oczywistego centrum tonalnego.
Aby użyć tej notacji, należy wybrać opcję Open key/Atonal z menu Notations> Common > Key Signature.
W dalszej części partytury można powrócić do nut z oznaczeniem tonacji, tworząc normalne oznaczenie tonacji (np. C-dur). Klasycznym tego przykładem jest Święto wiosny Strawińskiego, które jest w większości atonalne, ale częściowo w tonacjach – w większości instrumenty transponujące nie mają oznaczeń tonacji, ale czasami mają.
Jeśli w partyturze używane jest oznaczenie w tonacji otwartej/atonalnej, konieczne będzie pokazanie akcydencji w odpowiednich miejscach. Istnieje wiele różnych podejść do sposobu wyświetlania akcydencji:
- Przy pierwszym wystąpieniu nuty z krzyżykiem lub bemolem w takcie, ale nie przy kolejnych powtórzeniach tej wysokości w tym samym takcie: tak domyślnie robi Sibelius.
- Na każdej nucie z krzyżykiem lub bemolem, gdziekolwiek się pojawi: w tym celu należy użyć opcji Note Input > Plug-ins > Accidentals > Add Accidentals to All Sharp and Flat Notes.
- Na każdej nucie, w tym z kasownikiem: użyj Note Input > Plug-ins > Accidentals > Add Accidentals to All Notes.
Więcej informacji można znaleźć w 1.26 Praca z wtyczkami (tylko Sibelius Ultimate).
Instrumenty bez oznaczeń tonacji
Niemelodyczne instrumenty perkusyjne nigdy nie mają oznaczeń tonacji, kotły i róg zwykle nie mają, a trąbka i harfa czasami nie mają. Chociaż Sibelius ma alternatywne instrumenty w oknie dialogowym Home > Instruments > Add or Remove dla wszystkich tych typowych wyjątków, jeśli chcesz określić, że jakiś inny instrument nie ma oznaczeń:
- Wybierz takt w danym instrumencie i uruchom Edit Instruments, klikając przycisk uruchamiania okna dialogowego w prawym dolnym rogu grupy Instruments na karcie Home na Wstążce.
- Kliknij Edit Instrument, kliknij Yes, gdy pojawi się pytanie, czy chcesz kontynuować, a następnie w wyświetlonym oknie dialogowym kliknij Edit Staff Type.
- Na stronie General okna dialogowego Edit Staff Type wyłącz Key signatures / Tuning
- Kliknij OK, następnie ponownie OK i na koniec Close.
Więcej informacji na temat edycji instrumentów można znaleźć w punkcie 2.6 Edycja instrumentów (tylko Sibelius Ultimate).
Enharmoniczne oznaczenia tonacji
Czasami partytura będzie miała jednocześnie krzyżyki i bemole w oznaczeniach tonacji w celu uproszczenia tonacji transponujących instrumentów. Na przykład, jeśli partytura jest w tonacji B-dur, z 5 krzyżykami, trąbki w tonacji B-dur często nie będą zapisane w tonacji Cis-dur (7 krzyżyków), ale w równoważnej enharmonicznie i łatwiejszej do odczytania tonacji Des-dur (5 bemoli). Sibelius robi to automatycznie, gdy opcja Respell remote key signatures in transposing score jest włączona na stronie Clefs and Key Signatures w sekcji Appearance > House Style > Engraving Rules.
Inna przydatna sztuczka może być zastosowana dla instrumentów nietransponujących, takich jak harfa. Na przykład, w partyturze B-dur idealnie byłoby, gdyby harfa była zapisana w tonacji Cis-dur.
Aby to zrobić:
- Utwórz tonację Cis-dur na każdej z pięciolinii harfy, korzystając z opcji One staff only (Tylko jedna pięciolinia) (patrz poniżej).
- Zaznaczyć pięciolinie harfy i wybrać Note Input > Plug-ins > Accidentals > Simplify Accidentals, co spowoduje przepisanie pięciolinii harfy w tonacji Cis-dur, ale pozostawi wszystkie pozostałe pięciolinie bez zmian.
Wiele oznaczeń tonacji
W niektórych współczesnych partyturach stosowane są różne oznaczenia tonacji dla różnych instrumentów (nie mylić z bardziej powszechnym przypadkiem transponowania instrumentów o różnych oznaczeniach tonacji). Aby utworzyć oznaczenie tonacji, które ma zastosowanie tylko do jednej pięciolinii, wybierz More Options (Więcej opcji) z dolnej części menu Notations > Common > Key Signature, a następnie w wyświetlonym oknie dialogowym wybierz żądaną tonację i włącz One staff only. Opcja ta może być również przydatna podczas pisania w tonacjach z wieloma akcydencjami (np. Fis-dur), gdzie niektóre instrukcje w partyturze mogą idiomatycznie skorzystać z zapisu w enharmonicznym odpowiedniku przy użyciu bemoli (np. Ges-dur).
Wstawienie oznaczenia tonacji na pojedynczej pięciolinii może mieć wpływ na odstępy między nutami na innych pięcioliniach w systemie; aby to skorygować, zaznacz pięciolinię i wybierz kolejno opcje Appearance > Reset Notes > Reset Note Spacing(skrót klawiszowy Control+Shift+N lub Command+Shift+N).
Engraving rules (Opcje zapisu nutowego)
Strona Clefs and Key Signatures w sekcji Appearance > House Style > Engraving Rules zawiera typowe zestawienie tajemnych i niejasnych opcji. Główną opcją, która może cię zainteresować, są Cautionary naturals (kasowniki), które dodają przypominające o zmianie kasowniki do zmian tonacji w celu anulowania krzyżyków/bemoli z poprzedniej tonacji. Gdy opcja ta jest wyłączona, przypomnienia z kasownikami pojawiają się tylko przy zmianie na C-dur, a-moll lub tonację otwartą/tonalną, ponieważ (jeśli się nad tym zastanowić) bez kasowników w tych przypadkach zmiana tonacji byłaby nieco trudna do zauważenia.
Chcesz wiedzieć więcej? zapraszamy do zakupu polskiego podręcznika dla programu Sibelius- kliknij tutaj.
Jeśli kupisz program Sibelius lub uaktualnienie dla programu Sibelius, to polski podręcznik dla programu Sibelius otrzymasz za darmo! Program Sibelius oraz polski podręcznik można kupić w naszym sklepie internetowym www.audiofactory.pl