3.6 Wprowadzanie tabulatury gitarowej, symboli akordów, tabulatury lutniowej (tylko Sibelius Ultimate).
Nuty gitarowe zawierają szeroki wachlarz specjalnych oznaczeń – w tym bends (podciągnięcia), prebends (podciągnięcie przed kostkowaniem dźwięku), slide’y (ślizgi), hammer on (legato w górę) i pull off (legato w dół) i tak dalej – z których wszystkie można łatwo utworzyć w programie Sibelius. Najpopularniejsze z nich wymieniono poniżej.
Można je tworzyć zarówno na tabulaturach, jak i na pięcioliniach, a ich wygląd zmienia się automatycznie podczas kopiowania między tabulaturami i pięcioliniami (z kilkoma drobnymi wyjątkami opisanymi poniżej).
Niektóre oznaczenia tabulatur obejmują ukryte nuty na tabulaturze, które można wyświetlać i edytować po włączeniu opcji View > Invisibles > Hidden Objects (skrót Alt+Shift+H lub Option+Shift+H).
Bends (podciągnięcia)
Bends powstają poprzez podciągnięcie struny, a następnie popchnięcie jej w bok w celu zniekształcenia nuty po jej zagraniu. Podciągnięcia są zwykle wykonywane o półton lub o cały ton w górę lub w dół, ale możliwe jest również zagranie interwałów mikrotonowych.
Na pięcioliniach, podciągnięcie jest rysowane jako skośna linia między dwiema nutami, trochę jak krzywy łuk. Na tabulaturach jest ono rysowane jako strzałka, która zakrzywia się w górę, jeśli druga nuta jest wyższa niż pierwsza, lub w dół, jeśli druga nuta jest niższa niż pierwsza, dodatkowo jeśli nie jest zapisywana na tabulaturze, interwał podciągnięcia jest podawany powyżej zakrzywionej strzałki, w półtonach. Podciągnięcie o cały ton jest zwykle zapisywane jako „full„, a nie „1” (chociaż można to zmienić w programie Sibelius na stronie Guitar w sekcji Appearance > House Style > Engraving Rules, wyłączając opcję Use full on tab bends).
Aby utworzyć podciągnięcie, wybierz pierwszą nutę i wpisz J (co wygląda trochę jak podciągnięcie na tabulaturze); linia podciągnięcia zostanie automatycznie umieszczona między nią a następną nutą (lub przyciągnie się do następnej nuty podczas jej tworzenia). Możesz także utworzyć Bend za pomocą myszy: najpierw upewnij się, że nic nie jest zaznaczone w partyturze, wybierz Notations > Lines > Line (skrót L) i wybierz linię bend (pokazaną jak na pięciolinii) z kategorii Guitar. Wskaźnik myszy zmieni kolor i można kliknąć w partyturę, aby umieścić linię.
Linie bend zachowują się podobnie do łuków (slur): wciśnij spację, aby przedłużyć podciągnięcie do następnej nuty lub Shift-spację, aby je cofnąć; na pięciolinii możesz wybrać Home > Edit > Flip (skrót X), aby przenieść podciągnięcie na drugą stronę nuty. Podobnie jak łuki, podciągnięcia są magnetyczne i pozycjonują się automatycznie.
Położenie i kształt podciągnięć na pięcioliniach można edytować podobnie jak w przypadku innych linii: po wybraniu podciągnięcia użyj kombinacji klawiszy Alt+strzałka w lewo/strzałka w prawo lub Option+strzałka w lewo/strzałka w prawo, aby poruszać się między lewym końcem, środkiem i prawym końcem linii: użyj klawiszy strzałek, aby dostosować położenie wybranego punktu (z Control lub Command dla większych kroków). Aby zresetować położenie końców linii bend, wybierz Appearance > Design and Position > Reset Position; aby zresetować jej kształt po przesunięciu punktu środkowego, wybierz Reset Design. Jeśli podciągnięcie przecina system lub podział strony, można dostosować położenie i kształt każdej połowy linii niezależnie.
W tabulaturze kombinacja klawiszy Alt+strzałka w lewo/strzałka w prawo lub Option+strzałka w lewo/strzałka w prawo przenosi między lewym końcem linii a główką strzałki i/lub numerem; możesz użyć klawiszy strzałek (z Control lub Command dla większych kroków), aby przesunąć dowolny koniec linii. Aby zresetować pozycję linii, wybierz Reset Design. Gdy podciągnięcie przekracza system lub podział strony, Sibelius zapewnia, że kontynuacja podciągnięcia w nowym systemie zaczyna się powyżej tabulatury, dzięki czemu jest łatwo widoczna. Podobnie jak w przypadku podciągnięcia na pięciolinii, można niezależnie dostosować położenie każdej połowy linii po obu stronach podziału systemu.
Interwał podciągnięcia
Aby zmienić interwał podciągnięcia na pięciolinii, wystarczy zmienić wysokość drugiej nuty. Na tabulaturze upewnij się, że opcja View > Invisibles > Hidden Objects jest włączona, a następnie wybierz ukrytą drugą nutę i zmień jej wysokość (grając nutę na klawiaturze MIDI lub wpisując numer progu na klawiaturze głównej).
Aby utworzyć małe lub mikrotonowe podciągnięcie, utwórz bend na nucie i wciśnij Shift+spacja, aby cofnąć prawy koniec, tak aby dołączył do tej samej nuty, co lewy koniec. Lekkie podciągnięcie jest rysowane jako zakrzywiona linia na pięciolinii i jako podciągnięcie ćwierćtonowe na tabulaturze.
Jeśli zajdzie potrzeba zmiany czcionki lub rozmiaru punktów używanych przez liczby nad podciągnięciem na tabulaturze, wystarczy edytować styl tekstu Chord diagram fret – 5.6 Edycja stylów tekstu (tylko Sibelius Ultimate).
Jeśli wolisz, aby podciągnięcie na tabulaturze były zapisywane bez grotu strzałki, wyłącz opcję Use arrows in guitar bends na stronie Guitar w menu Appearance > House Style > Engraving Rules.
Bend release (podciągnięcie-opuszczenie)
Bend release to podciągnięcie w górę, po którym następuje zwolnienie z powrotem do oryginalnej nuty. Aby to zanotować, wystarczy utworzyć podciągnięcie w górę, po którym następuje podciągnięcie w dół.
W przypadku zapisu na tabulaturze, końcowa nuta jest zwykle ujęta w nawiasy (ponieważ nie jest w rzeczywistości grana); aby dodać nawiasy do nuty, zaznacz ją i wybierz przycisk nawiasu okrągłego ( , skrót 1) w drugim układzie Keypad (skrót F8).
Pre-bend i bend z przednutką
Oba te rodzaje podciągnięć notuje się w ten sam sposób: najpierw, z drugiego układu klawiatury (skrót F8), należy utworzyć przednutkę ( , skrót * w Windows, = w macOS) lub nutę pre-bend (
, skrót — w Windows, * w macOS); wciśnij J, aby utworzyć podciągnięcie; następnie utwórz drugą nutę. Na tabulaturze pre-bend (podciągnięcie przed kostkowaniem dźwięku) jest reprezentowane przez pionową strzałkę.
Pre-bend i release (podciągnięcie przed kostkowaniem dźwięku i opuszczenie)
Pre-bend i release jest tworzone w taki sam sposób, jak pre-bend i bend z przednutką, jak powyżej; jak można się spodziewać, utwórz wstępną nutę podciągnięcia, po której następuje przednutka, utwórz podciągnięcie, a następnie utwórz pełnowymiarową nutę i utwórz kolejne podciągnięcie między przednutką a pełnowymiarową nutą. Pamiętaj, aby dodać nawiasy do końcowej nuty na tabulaturze (patrz Bend release (podciągnięcie-opuszczenie).
Unison bend
Podciągnięcie unisono polega na jednoczesnym uderzeniu dwóch nut i podciągnięciu niższej nuty do wysokości wyższej. Na pięciolinii, podciągnięcie unisono jest zapisane w podobny sposób jak pre-bend (patrz wyżej), z dwoma główkami nut dla górnej nuty.
Na tabulaturze należy dodać wyższą z dwóch początkowych nut jako tekst; wybierz Tablature numbers z kategorii Text (special) w Text > Styles > Style.
Slide (ślizg)
Ślizg uzyskuje się poprzez uderzenie pierwszej nuty, a następnie przesunięcie tego samego palca w górę lub w dół do drugiej nuty, która jest uderzana, jeśli slide polega na zmianie, a nie uderzeniu struny, jeśli to slide legato.
Zarówno na pięcioliniach, jak i tabulaturze, slide’y zapisywane są jako linia prosta (jak pokazano po powyżej). Ślizgi legato są zapisywane jako linia wraz z łukiem. Jeśli druga nuta slide’u jest wyższa, linia skierowana jest w górę; jeśli druga nuta jest niższa, linia skierowana jest w dół. Na tabulaturach linia ma stały kąt, ale na pięciolinii linia jest nachylona zgodnie z pozycją nut, do których jest dołączona.
Aby utworzyć slide, wprowadź pierwszą nutę ślizgu i kliknij przycisk slide ( , skrót .) na drugim układzie Keypada (skrót F8), a następnie wprowadź drugą nutę. Slide można również wprowadzić po utworzeniu obu nut – wystarczy wybrać pierwszą z nich i kliknąć przycisk slide. Aby wykonać slide legato, wystarczy dodać łuk (slur) w normalny sposób (4.8 Łuki).
Slide są magnetyczne i pozycjonują się automatycznie. Można dostosować ich położenie, wybierając jeden z końców i przesuwając uchwyt za pomocą myszy lub klawiszy strzałek.
Jeśli w akordzie znajduje się kilka nut ze slide’ami, zakłada się, że wszystkie przesuwają się w tym samym kierunku. Jeśli tak nie jest, należy użyć linii prostych z Notations > Lines > Line (skrót L), aby utworzyć ślizgi poruszające się w przeciwnym kierunku.
Vibrato (whammy) bar dive i opuszczenie
Wysokość nuty lub akordu jest obniżana o określoną liczbę pełnych całych tonów, a następnie powraca do pierwotnej wysokości. Na pięciolinii dive i powrót są zapisywane za pomocą dwóch linii podciągnięcia (patrz Podciągnięcie/Bend) i linii „w/bar” z listy Notations > Lines > Line. Na tabulaturze usuń środkową nutę i dodaj nawiasy do ostatniej nuty.
Użyj dwóch oddzielnych linii prostych z galerii Notations > Lines > Line dla V (ponieważ podciągnięcie byłyby wyświetlane jako strzałki). Wpisz numer poniżej tabulatury w miejscu litery V, używając Tablature numbers z kategorii Text (special) w kategorii Text > Styles > Style.
Vibrato bar scoop
Wibrato bar scoop jest grane przez naciśnięcie dźwigni tuż przed uderzeniem nuty, a następnie szybkie jej zwolnienie.
Aby to zapisać, użyj symbolu z kategorii Guitar w Notations > Symbols > Symbol (skrót Z). Na pięciolinii powinieneś również dodać linię „w/bar” z galerii Notations > Lines > Line; aby przedłużyć linię w prawo, naciśnij spację.
Vibrato bar dip
Wibrato bar dip jest grane przez uderzenie nuty, następnie obniżenie o określoną liczbę półtonów, a następnie zwolnienie z powrotem do oryginalnej wysokości.
Aby to zanotować, użyj symbolu V z kategorii Guitar w Notations > Symbols > Symbol, wpisując powyższe liczby za pomocą Small text, a następnie na pięciolinii dodaj linię „w/bar” z kategorii Guitar w Notations > Lines > Line.
Inne techniki
- Hammer-on i pull-off: użyj łuku – 4.8 Łuki (Slurs).
- Tapping: użyj łuku, z artykulacją + na pierwszej nucie, jeśli jest to właściwe.
(4.22 Artykulacje); dla tapping lewą ręką, użyj symbolu ° w kategorii Techniques w galerii
Notations > Symbols > Symbol (4.10 Symbole). - Vibrato and wide vibrato – : odpowiednie linie znajdują się w kategorii Guitar w galerii
Notations > Lines > Line – 4.6 Linie. - Tryl: użyj linii trylu – 4.6 Linie.
- Arpeggiate: użyj linii arpeggio-4.21 Arpeggio.
- Tremolo picking: użyj tremolo-4.28 Tremolo.
- Shake: użyj symbolu shake – 4.10 Symbole.
- Harmonics (flażolety): na pięcioliniach użyj diamentowej główki nut (4.12 Główki nut), a na tabulaturze napisz „Harm”, „H.H.” (dla flażoletu harfowego) lub „P.H.” (dla flażoletu sztucznego)
nad nutą w Small text. - Slap: napisz „T” nad nutą w Small text.
- Pop: napisz „P” nad nutą w Small text.
- Główka nuty X: zaznacz nutę i wybierz główkę X z galerii Notations > Notehead >Type
- Pick scrape: użyj linii wiggly gliss. z galerii Notations > Lines > Line i wpisz „P.S.” nad nutą.
napisz „P.S.” nad tabulaturą za pomocą Small text; na tabulaturze użyj główki nut z krzyżykiem. - Muffled strings (tłumione struny): użyj główek nut z krzyżykiem – 4.12 Główki nut.
- Rake: na pięciolinii, utwórz przednutki z główkami nut z krzyżykiem; na tabulaturze, albo skopiuj
nuty z tabulatury (w takim przypadku główki nut są automatycznie kopiowane jako krzyżyki) lub zmień główki nut po utworzeniu nut, a następnie dodaj odpowiednią linię „Rake” z galerii Notations > Lines > Line. - Palcowanie: użyj tekstu Guitar fingering (p i m a) i napisz palcowanie nad każdą nutą lub akordem.
Notations > Lines > Line (skrót L) zawiera linie dla większości popularnych technik graficznych, takich jak „w/bar”, „P.M.” (dla tłumienia strun) itd. W razie potrzeby utworzenia dodatkowych linii dla technik gitarowych, 4.9 Edycja linii (tylko Sibelius Ultimate).
Wyświetlanie stroju na tabulaturze
Podczas korzystania z niestandardowych strojów gitarowych pomocne jest pokazanie wysokości dźwięku każdej struny bezpośrednio na tabulaturze, jak pokazano powyżej (strój Open C).
Sibelius domyślnie pokazuje te wysokości dla niestandardowych strojów. Jeśli nie chcesz ich wyświetlać, zaznacz takt na pięciolinii, kliknij przycisk uruchamiania okna dialogowego w grupie Home > Instruments, aby otworzyć Edit Instruments, kliknij przycisk Edit Instruments, kliknij przycisk Yes, a następnie kliknij przycisk Edit Instruments, a następnie kliknij przycisk Edit Staff Type i wyłącz opcję Key signatures / Tuning na stronie General (2.6 Edycja instrumentów (tylko Sibelius Ultimate)).
Dostosowywanie tabulatur, strojów i instrumentów progowych
Sibelius ma wbudowane ponad 30 alternatywnych strojów gitarowych (nie wspominając o pół tuzinie strojów banjo, 11 strojach dobro, dwóch strojach sitaru i kilku strojach lutni!), ale pomimo tej obszernej kolekcji, można również tworzyć własne, w następujący sposób.
Zmiana strojenia instrumentu
Aby zmienić strojenie używane przez pięciolinię w partyturze, po prostu zmień ją na inny instrument. Nie zaznaczając nic w partyturze, wybierz Home > Instruments > Change, wybierz instrument z żądanym strojeniem, kliknij OK, a następnie kliknij w partyturze po lewej stronie początkowej kreski taktowej na samym początku partytury.
Jeśli jednak szukane strojenie jest dostępne we wbudowanym instrumencie, można łatwo zmodyfikować jedno z istniejących strojenia lub utworzyć je od podstaw za pomocą okna dialogowego Edytuj instrumenty. 2.6 Edycja instrumentów (tylko Sibelius Ultimate).
Białe tło wokół nut na tabulaturze
Różni wydawcy stosują różne konwencje dotyczące tego, czy numery w tabulaturach znajdują się bezpośrednio na liniach pięciolinii, czy też są otoczone przez niewielką białą przestrzeń (tak, aby linia pięciolinii nie przechodziła przez numer). Oczywiście Sibelius umożliwia samodzielne określenie tego poprzez edycję ustawień dla poszczególnych instrumentów w oknie dialogowym Edit Instruments. Wybierz instrument w oknie dialogowym, a następnie kliknij Edit Instrument; jeśli instrument już istnieje w partyturze, zostaniesz zapytany, czy na pewno chcesz kontynuować, więc kliknij Yes, a następnie w oknie dialogowym Edit Instrument kliknij Edit Staff Type. Odpowiednia opcja to White out around notes na stronie Tab.
Domyślne ustawienia Sibeliusa są następujące:
- W przypadku tabulatur, które pokazują rytmy, w których laski są narysowane na tabulaturze, opcja White out around notes jest włączona; sprawia to, że laski są wyraźniejsze.
- Dla typów tabulatur, które pokazują rytmy, gdzie laski są rysowane całkowicie poza tabulaturą, oraz dla typów tabulatur, które nie pokazują rytmów, opcja White out around notes jest wyłączona.
Tabulatura może być zabawna
W programie Sibelius tabulatura gitarowa jest traktowana jako specjalny rodzaj tabulatury (podobnie jak pięciolinia perkusyjna) i tak jak program Sibelius umożliwia zmianę liczby linii tabulatury w trakcie partytury, tak samo można zmienić notację na tabulaturę w trakcie partytury, a nawet w trakcie partytury – lub zmienić strojenie strun w trakcie partytury.
Wypróbuj to: w menu Home > Instruments > Change wybierz instrument z tabulaturą gitarową, a następnie kliknij na środku pięciolinii, na której znajdują się nuty. Od tego momentu notacja zmieni się w tabulaturę i okaże się, że punkt zmiany jest w rzeczywistości „obiektem” (nieco podobnym do klucza), który po zaznaczeniu jest wyświetlany jako fioletowy prostokąt. Teraz spróbuj przeciągnąć ten prostokąt w lewo i w prawo lub w górę i w dół od pięciolinii do pięciolinii, a zobaczysz, że Sibelius natychmiast konwertuje wszystkie następujące zapisy na tabulaturę.
Opcje Engraving Rules
Strona Guitar w sekcji Appearance > House Style > Engraving Rules (skrót Control+Shift+E lub Command+Shift+E) zajmuje się głównie ezoteryką diagramów akordów, ale istnieje kilka opcji specyficznych dla tabulatur, a mianowicie:
- Use 'full’ on tab bends: po włączeniu tej opcji całotonowe podciągnięcia gitarowe będą oznaczane tekstem „full”; wyłączenie tej opcji spowoduje, że będą oznaczane cyfrą „1”.
- Use arrows on tab bends: wyłącz tę opcję, jeśli wolisz, aby linie podciągnięć (bends) na tabulaturach były rysowane bez grotów strzałek.
- Draw grace notes with ’tablature letters’ text style: ta opcja umożliwia dostosowanie rozmiaru przednutek na tabulaturach niezależnie od rozmiaru nut cue na pięcioliniach. Gdy ta opcja jest włączona, nuty na tabulaturach przyjmują rozmiar ze stylu tekstu „Tablature letters„. Opcja ta jest domyślnie wyłączona.
Można również edytować styl tekstu używany dla numerów tabulatury, klikając przycisk Edit Text Style.
Dynamiczne pięciolinie gitarowe
Sibelius udostępnia dynamiczne pięciolinie gitarowe, które umożliwiają łączenie dwóch pięciolinii, dzięki czemu pięciolinia gitarowa może być sparowana z pięciolinią tabulaturową i współdzielić ten sam strumień danych muzycznych Szablon „Solo Guitar” jest domyślnie otwierany z włączoną tą opcją.
Aby utworzyć dynamiczne pięciolinie gitarowe, wykonaj jedną z poniższych czynności:
- Otwórz szablon Solo Guitar.
- Rozpoczynając od pustej partytury, dodaj żądany instrument gitarowy z [notation & tab]
dołączonym do nazwy, na przykład Classical Guitar [notation & tab].
Możesz teraz edytować zapis nutowy i tabulaturowy instrumentu gitarowego w tandemie.
Aby zmienić pojedynczy zapis gitarowy lub tabulaturę na dynamiczne pięciolinie gitarowe:
- Wybierz notację gitarową lub tabulaturę, którą chcesz zmienić.
- Na karcie Home wpisz Add Dynamic Guitar Staff w polu wyszukiwania poleceń i naciśnij Return
lub Enter.
Powoduje to dodanie pięciolinii do oryginalnej pięciolinii gitary. Jest to styl zapisu przeciwny do oryginalnego (notacja lub tabulatura).
Wprowadź nuty w jednym z nich, a ich odpowiednik pojawi się w sąsiednim.
Możesz modyfikować nuty na dowolnej pięciolinii, a zmiany zostaną automatycznie wprowadzone na drugiej pięciolinii.
Dynamiczne pięciolinie gitarowe, inwersja tandemowa i transpozycja między zapisem nutowym i tabulaturowym:
Podczas pracy z dynamicznymi pięcioliniami gitarowymi istnieją istotne różnice między notacją a tabulaturą podczas edycji:
- Można wybrać różne palcowania tabulaturowe, podczas gdy notowane wysokości dźwięków pozostają takie same, nawet jeśli mają te same dane bazowe.
- Ponieważ niektóre obiekty nie mają zastosowania do tabulatury, Sibelius filtruje te obiekty. Na przykład, tekst ekspresji jest wprowadzany tylko na pięciolinii notacji, podczas gdy łuki mogą być wprowadzane na obu.
- Bends (klawisz J) również generują różne notacje w każdym stylu i są odpowiednio traktowane.
- Każda nuta ma oddzielny głos (Dynamic Part), którą można edytować niezależnie, jak każdą inną partię.
Umieszczanie niezależnych obiektów między dynamicznymi pięcioliniami
Sibelius umożliwia przesuwanie obiektów na jednej pięciolinii bez wpływu na drugą podczas korzystania z dynamicznych pięciolinii gitarowych. Aby zresetować pozycje tych obiektów, użyj opcji Reset Position na karcie Appearance lub Wyszukaj polecenia.
Obiekty, które mogą być niezależne między tymi typami notacji:
- Kierunek laski nuty
- Nuty Cue
- Pozycja Y artykulacji nuty
- Pozycja kropki nuty X
- Pozycja odwróconego łuku
- Nawias nuty
Dodatkowo, geometria łuków może różnić się pomiędzy zapisem nutowym i tabulaturowym.
Chcesz wiedzieć więcej? zapraszamy do zakupu polskiego podręcznika dla programu Sibelius- kliknij tutaj.
Jeśli kupisz program Sibelius lub uaktualnienie dla programu Sibelius, to polski podręcznik dla programu Sibelius otrzymasz za darmo! Program Sibelius oraz polski podręcznik można kupić w naszym sklepie internetowym www.audiofactory.pl